Przerwy na odpoczynek w trakcie wykonywania obowiązków służbowych dotyczą wyłącznie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę – gwarantuje im to Kodeks pracy. Osoby współpracujące na podstawie umowy zlecenia w świetle przepisów, nie mają do nich prawa. Ile przerwy od pracy przysługuje w ciągu 8-godzinnego dnia roboczego oraz czy można w tym czasie opuścić zakład pracy? Kto ma prawo do dodatkowych przerw?
15-minutowa “przerwa śniadaniowa”
Kwadrans przerwy stanowi Art. 134 Kodeksu pracy, który mówi: “Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.”
Oderwanie się od pracy na kilkanaście minut, najczęściej wykorzystywane jest na zjedzenie drugiego śniadania, wypalenie papierosa lub po prostu chwilę relaksu przed ponownym podjęciem obowiązków.
Powyższy zapis oznacza także, że nie każdy zatrudniony ma prawo do odpoczynku w pracy, np. osoby zatrudnione na 1/2 etatu i codziennie świadczące pracę po 4 godziny, takiej możliwości już nie mają, chyba że pracodawca w Regulaminie ustalił inaczej.
A czy pracownik może wyjść poza teren zakładu pracy podczas przerwy? Niestety nie może. Pracodawca ma prawo żądać by podwładny nie opuszczał miejsca pracy, a co więcej, jeżeli złamie zakaz, powinien liczyć się z konsekwencjami w postaci nałożenia na niego kary porządkowej.
60-minutowa “przerwa na lunch”
Dłuższa przerwa umożliwiająca wyjścia prywatne w godzinach pracy, została określona w Kodeksie pracy w Art. 141. § 1, który mówi: “Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.” Możliwość wykorzystania godzinnej przerwy powinna zostać określona także w układzie zbiorowym, regulaminie, albo w umowie o pracę. Każdorazowo wykorzystane takie wyjście, pracownik powinien odpracować jeszcze tego samego dnia, a jeżeli tego nie zrobi, pracodawca może z tego tytułu obniżyć mu pensję. Odpracowanie nie stanowi pracy w nadgodzinach (nie może jednak naruszać przepisów o minimalnych normach odpoczynku w systemie dobowym i tygodniowym).
Ile przerwy na 8 godzin pracy przy komputerze?
Pracownikowi, za każde 60 minut nieprzerwanej pracy przy komputerze, przysługuje 5-minutowa przerwa w celu odprężenia wzroku i odciążenia kręgosłupa. Taki nakaz wprowadza Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Nie oznacza to jednak, że czas ten pracownik może dowolnie wykorzystać, bowiem przepisy stanowią, by wykonywał inne czynności służbowe zlecone przez pracodawcę. Nie ma możliwości zsumowania w ciągu dnia czasu przerw i wykorzystania jednej dłuższej. Przerwa od komputera nie przysługuje tym osobom, które wprawdzie wykorzystują go do wykonywania obowiązków, ale nie robią tego w sposób ciągły i w ciągu 60 minut wykonują także inne czynności niż obsługa laptopa czy PC-ta.
Dodatkowe przerwy w pracy – komu się należą?
Uprzywilejowane w kwestii dłuższego odpoczynku są osoby w wieku 16-18 lat, gdyż zgodnie z prawem młodociani mogą skorzystać z 30-minutowej przerwy w przypadku, gdy pracują powyżej 4,5 godziny. Ponadto przerwa dla matek karmiących wynosi 30-45 minut. Także osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, mogą liczyć na dodatkowe 15 minut wliczone do czasu pracy, a przeznaczyć mogą je na ćwiczenia lub po prostu rozluźnienie się.